De Walenburg vanuit het westen.
.

De Walenburg

Kasteel De Walenburg is een omgrachte donjon. Het kasteel staat langs de Langbroeker Wetering in Langbroek (Utrecht).

De Walenburg bestaat uit een bijna 20 meter hoge toren met een grondplan van 7,7 x 8 meter, met daarnaast een lage woonvleugel, opgetrokken tegen de zuidelijke muur van de toren.

De stichting van het kasteel

De Walenburg wordt voor het eerst vermeld in 1250. Het werd vermoedelijk gesticht door heren uit het geslacht Proeys. Zij waren hoge functionarissen van de bisschop van Utrecht. Mogelijk lieten zij de Walenburg samen met een aantal andere woontorens optrekken om hun aanzien te vergroten.

Nederlandse KastelenstichtingHet kasteel bestond toen nog slechts uit een lage toren, met een weergang en kantelen. Ook was om de voet van de toren heen een heuveltje opgeworpen [opmerking]. Al rond 1300 werd de lage toren met twee verdiepingen verhoogd.

Ontstaan van de woonvleugel

De Walenburg bleef in handen van het geslacht Proeys tot het einde van de 14de eeuw. Daarna werd de Walenburg opgedragen aan de familie De Ridder van Groenenstein, die eigenaar was van de nabijgelegen kastelen de Lunenburg en de Sandenburg.

Deze familie liet omstreeks 1550 een woonvleugel tegen de toren optrekken (zoals dat gebeurde bij de meeste torens in dit gebied). Waarschijnlijk is toen ook het talud van het kunstmatige heuveltje, dat om de voet van de toren lag, afgegraven.

Nieuwe eigenaren

De kasteelheer Nicolaas Willemsz. de Ridder van Walenburch, die het kasteel eind 16de eeuw in zijn bezit had, leidde een losbandig leven en had daardoor grote schulden. Daarom moest hij in 1574 de woontoren verkopen. De Walenburg kwam in handen van mr. Johan van Lendt, die raadsheer was aan het Hof van Utrecht. Deze verkocht het kasteel alweer 4 jaar later, waarna het kasteel in handen kwam van een hele reeks verschillende eigenaren, die het allen vrij kort in hun bezit hielden.

De toren gezien vanuit het noordoosten.
.

Verval

In 1761 werd het kasteel verkocht aan ene Johannes Mathys Swemmelaar, heer van het gerecht Hardenbroek en kanunnik van het kapittel van St. Marie te Utrecht. Maar deze Johannes Mathys Swemmelaar, die woonde op kasteel de Leeuwenburg (ten westen van de Walenburg), had eigenlijk alleen belangstelling voor de landerijen van de Walenburg en verwaarloosde het kasteel.

In 1803 verkocht de stiefzoon van Johannes Mathys Swemmelaar het kasteel aan Gijsbert K.C.J. baron van Lynden van Sandenburg. Zijn familie ging er echter niet wonen: in de 19de eeuw werd de woonvleugel van de Walenburg verbouwd tot boerderij en ook de toren vervulde deze functie. Toen de “wandelende dominee” J. Craandijk het kasteel rond 1883 bezocht, meldde hij erover dat de toren nog slechts door duiven werd bewoond!!

Later werd de Walenburg toch nog bewoond. Zo werd de toren vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog bewoond door een boswachter, die in dienst was van de graaf Van Lynden van Sandenburg. De boswachter (die de toren huurde van de graaf) gebruikte de kelder als opslag voor aardappelen en groenten, en ook had hij in de toren een spekrokerij!

Restauratie

Rond 1960 was de Walenburg zo vervallen dat het onbewoonbaar verklaard werd. Uiteindelijk werd het kasteel in 1965 gerestaureerd. Toen werden de oorspronkelijke schietspleten in de noordelijke en zuidelijke muren van de toren teruggevonden; de schietspleten in de andere muren waren eerder verbreed tot ramen.

Vandaag de dag

Het kasteel wordt bewoond en is dus niet toegankelijk.

Het is overigens moeilijk om het te zien vanaf de openbare weg (ik kon nog in de buurt komen dankzij een boer die mij toestond om vanaf zijn erf foto's te nemen – mijn dank!)



De Walenburg

Langbroekerdijk A 29

Langroek


[Hoofdmenu]

Tekst: Mathieu Fannee

Met speciale dank aan Julia Oortwijn, die mij leuke informatie toestuurde over het gebruik van de toren rond de Tweede Wereldoorlog!

Geraadpleegde literatuur:

Guillermo, J. (1990). Landhuizen en kastelen in Nederland, SDU uitgeverij, 's-Gravenhage, p.131-133;

Hermans, T. (2004). “Wohntürme in Südost-Uetrecht” in: Büren, G. von, H.-H. Häffner & G.U. Grossmann, red. (2004). Burgen und Schlösser in den Niederlanden und in Nordwestdeutschland, München/Berlin;

Kransberg, D. & Mils, H. (1979). Kastelengids van Nederland; Middeleeuwen. Fibula-Van Dishoeck, Haarlem, p.109-110;

Tromp, H. & Henry-Buitenhuis, T. (red.) (1991). Historische buitenplaatsen in particulier bezit, Het Spectrum, Utrecht, p.144-145;

http://www.kasteleninutrecht.eu/
http://www.tacohermans.nl/;


Illustraties:
(foto's van het kasteel) Mathieu Fannee;
(bouwtekening) Nederlandse Kastelenstichting, http://www.kastelenbeeldbank.nl/Utrecht/Walenburg-Langbroek/index.htm;