|
Kasteel Batestein in 1619,
vanuit het noordwesten |
Kasteel Batestein is een verdwenen rechthoekige waterburcht. Het stond aan de noordwestkant van Vianen (Utrecht), op de plek waar nu het Hofplein ligt.
Het eerste kasteel van de heren van Vianen stond ten zuiden van de dorpskern van Vianen. Het was een ronde waterburcht die het "kasteel Op de Bol" werd genoemd. [opmerking]
Dit kasteel werd in 1371 vervangen door een nieuw kasteel aan de noordwestzijde van Vianen: Kasteel Batestein. Na de bouw liet de toenmalige heer van Vianen, Gijsbert van Beusichem, het oude Kasteel Op de Bol weer afbreken.
Aanvankelijk bestond Batestein hoofdzakelijk uit een hoge donjon [locatie].
Maquette van het kasteel vanuit het
zuidoosten |
Gijsbert van Beusichem overleed in 1391 en werd opgevolgd door zijn zoon Hendrik II. Hendrik kreeg zelf alleen een dochter, Johanna, die in 1414 trouwde met Walraven I van Brederode. Zo vererfde het kasteel uiteindelijk op de familie Van Brederode.
In 1426 werd het stamslot van de heren van Brederode verwoest en Kasteel Batestein werd hun nieuwe vaste residentie. De heren van Brederode bouwden het kasteel uit tot een omvangrijk complex. Batestein kreeg een bijna rechthoekige ommuring met verdedigingstorens. En ook werden verschillende vleugels opgetrokken bij de oorspronkelijke donjon (die werd opgenomen in de noordoostelijke hoek van de ommuring).
De 17de-eeuwse Hofpoort |
In 1679 stierf de laatste heer van Brederode, Wolfert van Brederode. Hierop vererfde Batestein op de familie Von der Lippe.
Op een nacht in 1696 stak een klerk vuurwerk aan en een
vuurpijl vloog via een open raam het kasteel in... er brak brand
uit en een deel van het kasteel werd verwoest.
Het kasteel
werd daarna nog gedeeltelijk opgeknapt. Toch besloot de familie
Von der Lippe het kasteel te verkopen en in 1725 kwam het in
handen van de Staten van Holland en West-Friesland. Hoewel het
kasteel toen in vervallen staat verkeerde, werd het nog wel
gebruikt als militair hospitaal en als kazerne. Ondertussen werd
de donjon in 1771 afgebroken. Uiteindelijk werden de laatste
gebouwen van het kasteel in 1828-1829 verkocht en
afgebroken.
Alles wat rest van het kasteel zijn de 17de-eeuwse Hofpoort, de pomp uit 1648 op het Hofplein (die stond vroeger op de binnenplaats van het kasteel) en wat resten van de zuidelijke ommuring. Ook ligt er aan de zuidzijde van het Hofplein het klein heuveltje, waaronder de fundamenten van een verdwenen verdedigingstoren liggen.
De Hofpoort is vrij toegankelijk.
Foto hierboven: de voormalige
locatie van het kasteel (het Hofplein vanuit het oosten).
Rechts
is een watertoren te zien: ongeveer daar stond
vroeger de donjon van het kasteel.
Kasteel Batestein Hofplein Vianen
|
Tekst: Mathieu Fannee
Geraadpleegde literatuur:
Janssen, H.L., J.M.M. Kylstra-Wielinga, & B. Olde Meiering (red.) (1996). 1000 jaar kastelen in Nederland, Functie en vorm door de eeuwen heen, Uitgeverij Matrijs, Utrecht, p.51,75,145;
Kalkwiek, K.A. & Schellart, A.I.J.M. (red.) (1980). Atlas van de Nederlandse kastelen, A.W.Sijthoff's Uitgeversmaatschappij b.v., Alphen a/d Rijn, p.148;
Kuipers-Verbuijs, M.J. et al (1997). Ruïnes in Nederland, Waanders Uitgevers, Zwolle, p.298-300;
Stöver, Jos et al (2000). Kastelen en buitenplaatsen in Zuid-Holland, Walburg Pers, Zutphen, p.468-469;
Reijen, Paul E. van (1976). Middeleeuwse kastelen in Nederland, Unieboek b.v., Bussum. (3de herziene druk), p.116, 135;
Programmaboekje van de excursie van de Kastelenstichting Holland en Zeeland in Vianen op 4 april 2009;
Powerpoint-presentatie “Op zoek naar Batestein”. URL: www.vianen.nl/websites/common/download.asp?propid=645;
http://www.ms-visucom.de/cgi-bin/ebidat.pl?id=2101;
http://www.kasteleninutrecht.eu/;
http://wc.rootsweb.ancestry.com/cgi-bin/igm.cgi?op=GET&db=buchroeder&id=I555191343;
Illustraties:
(foto's) Mathieu Fannee;